Wat met het pasta bedrijf dat goed is inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen, maar met een homofobe CEO werkt, wat met de grote supermarkt keten die biologisch geproduceerde tomaten verkoopt maar er twijfelachtige retail praktijken op na houdt? Wat met met de ontelbare kunstinstituten die met asociaal geld van pharma en olie bedrijven kunnen overleven? En wat met – om er een van de zovelen instituten te noemen – met bijvoorbeeld BP, de hoofdsponsor van Tate Britain. Wat met het prijzengeld van bijvoorbeeld de Future Generation art Prize die gesponsort wordt door een pijplijn imperium in Ukraine? Wat met door nazi geld vergaarde Flick Collection in Hamburger Banhof?

In februari 2014 riepen kunstenaars Ahmet Ogut, Agnieszka Polska, Olafur Olafsson, Sara van der Heide,Nicoline van Harskamp, Nathan Gray, Charlie Sofo & Gabrielle de Vietri en Libia Castro een boycot uit op de prestigieuze Sydney Biënnale toen zij het asociale vreemdelingenbeleid van Australië opmerkten. Deze 9 kunstenaars richtten een werkgroep op met als doel, de sponsoring van Transfield te annuleren. Transfield is het bedrijf dat – voor de regering Abcott – de openbare aanbesteding uitvoert voor de bouw van offshore detentie kampen.

Wat opvalt in deze mediagenieke drang naar rechtvaardigheid is haar timing. De asociale migratiepolitiek van Australië was namelijk al lang bekend. Meer bepaald, kort na de eerste oorlog in Irak, sinds 1992, sluit Australië reeds vluchtelingen op in detentiekampen. Bovendien richtte de blog, Facebook en Twitter pagina’s van deze “politiek correcte kunstenaars”, hun inspanningen niet tegen de beslissingsmakers van deze wet, maar wel tegen het Biënnale Team. De boycot-campagne bloeide in tempo uit tot een succes en het groepje, vergaarde ook 51 handtekeningen van andere deelnemende kunstenaars inzake het ontslag van de voorzitter van de Biënnale, die ook CEO van Transfield is.

De hysterie omtrent de ontdekking van de niet-fairtraide sponsor piekt wanneer enkele werknemers van de biënnale hun job opzeggen en verschillende internationale subsidieorganen laten weten dat ze hun steun willen terugtrekken als de Biënnale zich niet schoon wast.

Op 7 maart kondigde de krant The Guardian het ontslag aan van Sydney Biënnale voorzitter Luca Belgiorno-Nettis. Het team van de Biënnale verbreekt hiermee ook haar banden met de filantropische familie Belgionrno-Nettis die de Biënnale 40 jaar geleden oprichtte, en overigens ook het hedendaags museum en de filarmonie in Sydney steunt. In de hoop een media lastercampagne achter zich te plaatsen, offert de biënnale hiermee 3 weken voor de opening 12 % van het biënnale budget op.De overwinning wordt op sociale netwerk sites gevierd en 7 van de 9 kunstenaars die zich eerst hadden teruggetrokken besluiten nu plots wel hun werk als aandeel van het programma te tonen. Menig onder hen gebruikmakend van een loon voorzien door de overheid wiens immigratiebeleid ze zo luidkeels tegen waren.

De Biënnale opende kort daarop zijn deuren met als hoofdsponsor de Australische regering, en dat brengt ons naar de essentie van deze discussie die ons moreel kompas lijkt te willen herdefiniëren. Heeft deze pseudo revolutie effect op de vreemdelingenpolitiek in Australië gehad? Het antwoord is zoals u weet, neen. Deze salonvechters zijn er voornamelijk in geslaagd het potentieel te vergroten om kunst in verlegenheid te brengen bij het grote publiek, bij toekomstig mecenaat en bij subsidieorganen. Sterker nog, deze Don Quichot houding slaagde er bijna in om, een groot publiek dat voor deze asociale vreemdelingenwet stemt, de kans te ontnemen om kunst te zien, kunst die hun horizon wel eens zou kunnen verbreden. Wat ook abstract blijft, is deze “boycot kunstenaars” hun houding ten opzichte van het biennale format, dat in het algemeen bekendstaat om een distributiemachine te zijn die zowel protestkunstenaars als zakenman-kunstenaars op de kunstmarkt de hoogte in te prijzen.

Kunnen we straks ook punten uit delen aan faitrade verzamelaars? Van welke overheden mogen kunstenaars straks nog subsidies ontvangen? Of mogen er straks enkel kunstenaars tentoonstellen in Ijsland met het geld dat ze reeds van thuis mee kregen? Voor alle duidelijkheid, zelfs al werd de 19de Sydney Biënnale gefinancierd door de meest welwillende sponsors, dan zou deze nog steeds afhankelijk zijn van dezelfde wereldwijde economische segregatie die Tranfield contractueel uitvoert. Om het in de woorden van Ice-T te zeggen ‘Don’t hate the player, hate the game/ N*ggas, sharpen your aim.’

Filip Gilissen