“Respect betekent ook hier niet gewoon meer centen”

De match aftrappen met het publiekelijk verscheuren van een contract. Daaraan denkt een beleidsmedewerkster van NICC, belangenbehartiger voor professionele kunstenaars, als ze zich rekenschap geeft van de bezuinigingen op Cultuur door de nieuwe Vlaamse regering. Ze roept op tot preventie, in naam van alle kinderen.

Gehuild. Ja, ik heb gehuild. Bij het vernemen van het nieuws dat de publieke middelen ter ondersteuning van de werking van organisaties uit het Kunstendecreet en de actuele kunstenaarspraktijk nog maar eens met 7,5 procent gereduceerd worden.

Zelf werk ik al jaar en dag in die kunstensector. Twee onderbetaalde doch veeleisende parttime jobs voor twee kunstenaarsinitiatieven in combinatie met twee veeleisende doch “onderbetaalde” jongens van drie en zes. Het zijn de ingrediënten van wat je, of mijn moeder toch, zou kunnen omschrijven als een masochistische levensstijl, waarbij avondlijke vergaderingen, e-mailavonden alleen maar kunnen dankzij jongleerkunsten, multitasking, poetsvrouw, babysit en andere mama’s en papa’s die de goede zaak genegen zijn.

En toch prijs ik mezelf gelukkig. Zelfs mijn kinderen zijn blij voor mij als ik mag gaan werken. Juist omdat ik en zij weten dat werken in opdracht van de kunsten zelf van onschatbare waarde is. Waar termen zoals “autonomie”, “authenticiteit” en “kwaliteit” geen holle begrippen zijn. Waar inhoud de potentie in zich draagt om perfect samen te vallen met vorm. En dat dit iets doet met een mens en een omgeving.

Gelukkig ook omdat ik hiervoor – hoe bescheiden ook – betaald krijg. In tegenstelling tot de vele kunstenaars met wie en voor wie ik werk.

Pixel

Jaar na jaar heb ik de publieke middelen voor kleine en middelgrote kunstenorganisaties, die dicht bij kunstenaars en hun praktijk staan, zien verminderen. Een stadssubsidie geschrapt hier, een provinciesubsidie minder daar, een tijdelijke projectenstop, de Schauvliegekaasschaaf van 4 procent, een actueel aankoopbeleid verworden tot dode letter in een te krap decreet. Het is van Bert Anciaux geleden dat er nog extra middelen voor de kunsten in de wacht werden gesleept; de curve van de organisaties schoot de hoogte in; al bewoog het op de totale Vlaamse begroting niet eens een pixel naar links of rechts. Misschien tekenend voor een latere langzame neoliberale opgang culminerend in een Vlaamse besparingsregering die waarschijnlijk nu niet eens aan hun sluitstuk is.

De match aftrappen met het publiekelijk verscheuren van een contract, afgesloten door een ook nu regerende coalitiepartner, dat belooft lelijk te worden. Ook al kopen de voetbalgangers vanaf nu massaal bier en worst. Deze noodzakelijke professionaleringsinhaalbeweging voor organisaties, die al dateert van 2004, zou op een directe manier doorvloeien naar kunstenaars. Niet dus.

Dus bepleit ik in mijn hoedanigheid van beleidsmedewerker voor NICC, belangenbehartiger voor professionele kunstenaars, al jaren bij elke minister van Cultuur niet alleen een belangrijke indexering van de rechstreekse ondersteuning aan kunstenaars, maar ook dat kunstenorganisaties de kunstenaars wier werk ze tonen hen hiervoor billijk zouden vergoeden. Zodat kunstenaars via de uitvoering van hun praktijk rechtmatige sociale rechten kunnen opbouwen. Net zoals elke andere cultuurwerker en poetsvrouw. De goedbedoelende diensten van de administratie Kunsten en Erfgoed zitten al jaren met de handen in het haar over hoe dit in kaart te brengen, te evalueren, laat staan bijsturen.

Goodwill

En neen, beste heren Bourgeois en Gatz, wij hebben geen last van calimerogevoel. Wij wensen geen voorkeursbehandeling voor cultuur. Wij ondersteunen en maken deel uit van het platform Hart boven Hard dat pleit voor een zuurstofrijke samenleving die in menselijke waarden investeert.

Ook al steekt het dat grote kunstinstellingen in relatieve cijfers eerder gespaard blijven. Ook al sta ik, terwijl ik nadenk over dit stuk, met drie universitaire diploma’s in de achterzak de WC’s te schrobben van een kunstenaarsgeïnitieerde presentatieplek. Omdat daar vandaag een tentoonstelling opent van veertien jonge kunstenaars die uit alle hoeken van Europa een week lang op basis van goodwill en in opdracht van de autonomie van de kunsten het beste van zichzelf geven, aan elkaar en aan hun publiek.

Neen, wij zijn ervan overtuigd dat u allen verkeerd rekent. Musea verdienen een inhaalbeweging, organisaties beeldkunst verdienen het ook, maar u vergeet in de totale rekening de onzichtbare tewerkstelling van individuele kunstenaars en hun bijdrage die de kosten ruimschoots overstijgt. Zij die niet betaald worden, zij die aan de bron staan van de creatie en van een nieuwe generatie waar uw musea later hun programma rond opbouwen. De vlaggenschepen waar u zo graag in uw regeerakkoord naar verwijst. Gerespecteerd socioloog Pascal Gielen berekende al in de jaren stilletjes dat 90 procent van de beeldende-kunstproductie gefinancierd werd door kunstenaars zelf. Onzichtbaar dus. Maar niet minder onbestaand.

Preventie

In haast elk mediabericht wordt verwezen naar de draconische besparingen op Cultuur in Nederland van 2011. Dan valt het in Vlaanderen toch nog mee anno 2014. Pardon? Zelfs na de Hollandse Kaalslag bedraagt de rechtstreekse ondersteuning aan kunstenaars nog twintigmaal meer dan die van Vlaanderen. Los van de Nederlandse ‘federale’ overheid, heeft de stad Den Haag alleen al per jaar meer veil voor kunstenaars dan de hele Vlaamse Gemeenschap op jaarbasis.

In 2011 organiseerde NICC een grootschalig debatKunstenaar/Vlaanderen/Respect. Grote instellingen, beleidsmakers en kunstenaars vereenden krachten met een toekomstvisie voor een respectvol kunsten- en kunstenaarsbeleid. En voor de cynische lezer betekende respect ook hier niet gewoon meer centen. Debat en dialoog die wederom vrijwillig en onbezoldigd ter dienste werd gesteld aan beleidsmakers en ministers. Ook in 2014 werkten wij – achteraf bekeken waarschijnlijk al te gewillig – constructief mee aan een professioneler Kunstendecreet.

Nog voor het weliswaar talentvolle kind geboren kan worden in 2016, staat het gehandicapt aan de start. Dus daarom een oproep voor preventie. Kijk maar eens naar de kunstwerken die de burelen in de Koolstraat sieren en in het Huis van de Vlaamse volksvertegenwoordigers, terwijl u leest over de heilzame en effecten van kunst in ziekenhuis- en andere openbare omgevingen.

Bescherm uw kinderen.